iPhone làm gia tăng thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc như thế nào?

iPhone làm gia tăng thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc như thế nào?

DẪN NHẬP

Tâm điểm của việc mất cân bằng toàn cầu là sự mất cân bằng thương mại song phương giữa Trung Quốc và Mỹ. Hầu hết mọi sự chú ý đến nay vẫn tập trung vào các yếu tố vĩ mô, như là mức tiết kiệm thấp tại Mỹ, mức tiêu dùng nội địa không đủ mạnh tại Trung Quốc, và chế độ tỉ giá hối đoái của Trung Quốc. Một số ý kiến cho rằng việc tăng giá đồng nhân dân tệ là cách thức hiệu quả làm dịu bớt sự mất cân bằng thương mại song phương giữa hai quốc gia. Còn các yếu tố cấu trúc của nền kinh tế và những mạng lưới sản xuất toàn cầu đã làm thay đổi mô hình thương mại truyền thống và cách chúng ta nhìn nhận các thống kê thương mại, đặc biệt là cách tính linh kiện giá trị gia tăng của các loại hàng hóa giao thương, lại ít được chú ý.

Trong bài nghiên cứu này, chúng tôi thử khám phá những ảnh hưởng của một vài trong số các yếu tố này và cố gắng cho thấy các mạng lưới sản xuất, quá trình toàn cầu hóa chưa từng có tiền lệ, và hành vi tối đa hóa lợi nhuận của các công ty đa quốc gia đóng một vai trò quyết định trong việc làm gia tăng sự mất cân bằng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ. iPhone, một trong những sáng tạo công nghệ đỉnh cao của Mỹ trong những năm gần đây và sở hữu bởi một tập toàn đa quốc gia của Mỹ, được chúng tôi sử dụng làm ví dụ trong khám phá này.

IPHONE ĐƯỢC SẢN XUẤT NHƯ THẾ NÀO

iPhone được thiết kế và tiếp thị bởi Apple, một trong những công ty Mỹ sáng tạo nhất. Ngoại trừ việc thiết kế sản phẩm và phần mềm, việc sản xuất iPhone phần lớn được thực hiện bên ngoài nước Mỹ. Có chín công ty tại Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Bắc, Đức, và Mỹ tham gia vào việc sản xuất iPhone. Các nhà sản xuất và cung ứng chính những bộ phận và linh kiện của iPhone gồm Toshiba, Samsung, Infineon, Broadcom, Numunyx, Murata, Dialog Semiconductor, Cirrius Logic… Tất cả các linh kiện của iPhone được sản xuất bởi những công ty này được vận chuyển tới Foxconn, một công ty của Đài Bắc đặt trụ sở tại Thẩm Quyến, Trung Quốc để lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh và sau đó xuất sang Mỹ và các nước khác trên thế giới. Bảng 1 liệt kê các nhà cung cấp chính và chi phí các bộ phận và linh kiện của iPhone.

Theo định nghĩa, iPhone thuộc danh mục các sản phẩm công nghệ cao mà Mỹ là nước có lợi thế tương đối không có gì phải bàn cãi. Trung Quốc không thể sản xuất bất kì sản phẩm nội địa nào có thể cạnh tranh với iPhone. Mỹ cũng có lợi thế tuyệt đối trong lĩnh vực điện thoại thông minh. Theo học thuyết của Ricardo và học thuyết của Heckscher-Ohlin, Mỹ nên xuất khẩu iPhone sang Trung Quốc, nhưng thực tế là Trung Quốc lại xuất khẩu iPhone sang Mỹ. Tất cả iPhone hoàn chỉnh đã được vận chuyển từ Trung Quốc sang Mỹ. Đầu tư trực tiếp nước ngoài, phân công sản xuất, và các mạng lưới sản xuất đã cùng nhau làm đảo ngược mô hình thương mại của các học thuyết thương mại truyền thống. Quá trình sản xuất iPhone cho thấy mạng lưới sản xuất toàn cầu vận hành như thế nào, tại sao một nước đang phát triển như Trung Quốc lại có thể xuất khẩu hàng công nghệ cao - ít nhất theo phương pháp hiện đang được áp dụng để tính toán các thống kê thương mại - và tại sao Mỹ, một nước phát minh ra iPhone, lại trở thành một nước nhập khẩu.

Bảng 1 : Các linh kiện chính của iPhone 3G và chi phí

Nhà sản xuất	Linh kiện	Chi phí
Toshiba (Nhật Bản)	Flash Memory	24 USD
	Display Module	19,25 USD
	Touch Screen	16 USD
Samsung (Hàn Quốc)	Application Processor	14,46 USD
	SDRAM-Mobile DDR	8,5 USD
Infineon (Đức)	Baseband	13 USD
	Camera Module	9,55 USD
	RF Transceiver	2,8 USD
	GPS Receiver	2,25 USD
	Power IC RF Function	1,25 USD
Broadcom (Mỹ)	Bluetooth/FM/WLAN	5,95 USD
Numonyx (Mỹ)	Memory MCP	3,65 USD
Murata (Nhật Bản)	FEM	1,35 USD
Dialog Semiconductor (Đức)	Power IC Application Processor Function	1,3 USD
Cirrus Logic(Mỹ)	Audio Codec	1,15 USD
Các nguyên liệu khác		48 USD
Tổng nguyên liệu		172,46 USD
Chi phí sản xuất		6,5 USD
Tổng cộng		178,96 USD

Nguồn: Rassweiler (2009)

IPHONE VÀ THÂM HỤT THƯƠNG MẠI CỦA MỸ VỚI TRUNG QUỐC

iPhone ra mắt đông đảo người hâm mộ tại Mỹ năm 2007, ước tính đã có 3 triệu sản phẩm được bán tại Mỹ năm 2007, 5,3 triệu năm 2008, và 11,3 triệu năm 2009 (Hughes 2010). Trên toàn cầu, tổng số iPhone bán ra lần lượt là 3,7 triệu năm 2007, 13,7 triệu năm 2008, và 25,7 triệu năm 2010, trong đó chủ yếu là tại các nước phát triển ở châu Âu, Nhật Bản, Singapore, và Hàn Quốc (Hughes 2010).

iPhone ra mắt tại Trung Quốc vào cuối năm 2009, và chính những chuyến hàng iPhone xuất từ Trung Quốc sang Mỹ đã góp phần tạo ra sự thâm hụt thương mại của Mỹ. Bảng 2 thể hiện số lượng và giá trị iPhone xuất từ Trung Quốc sang Mỹ (tất cả iPhone được bán tại Mỹ đều được lắp ráp tại Trung Quốc), cũng như cán cân thương mại ước tính của iPhone giữa hai quốc gia.

Bảng 2 tóm tắt doanh thu xuất khẩu iPhone của Trung Quốc sang Mỹ và tương ứng là mức thâm hụt thương mại song phương liên quan tới việc mua bán iPhone. Sử dụng tổng chi phí sản xuất như là giá xuất bán của iPhone sang Mỹ, chúng tôi ước tính trong năm 2007, giá trị xuất khẩu iPhone của Trung Quốc sang Mỹ là 687 triệu USD. Năm 2009, con số này vượt quá 2 tỷ USD. Bởi vì iPhone chỉ được bán tại Trung Quốc từ cuối năm 2009 và số lượng bán ra rất hạn chế, iPhone từ Trung Quốc xuất sang Mỹ đã trở thành một phần thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Giả định tất cả các bộ phận của iPhone được cung ứng bởi Broadcom, Numonyx, Cirrus Logic được nhập khẩu từ Mỹ có giá trị là 121,5 triệu USD, thì trong năm 2009 iPhone đã đóng góp 1,9 tỷ USD vào thâm hụt thương mại, tương đương khoảng 0.8% tổng thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Ước tính đến năm 2011, số lượng iPhone bán ra tại Mỹ sẽ tăng lên 21,3 triệu (Hughes 2010), gần gấp đôi hiện tại. Với mô hình sản xuất hiện tại, tất cả iPhone được độc quyền lắp ráp tại Trung Quốc, sản phẩm công nghệ cao này sẽ tiếp tục góp phần làm gia tăng thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc khi ngày càng có nhiều người Mỹ mua iPhone hơn.

Tuy nhiên, hầu hết thâm hụt thương mại giữa hai nước trong việc mua bán iPhone không bắt nguồn từ Trung Quốc vì công nhân Trung Quốc chỉ góp một phần rất nhỏ vào giá trị gia tăng của iPhone bán ra thị trường. Như chi phí sản xuất của iPhone được phân tích chi tiết trong bảng 1 cho thấy, chỉ tốn có 6,5 USD để lắp ráp tất cả các bộ phận và linh kiện thành sản phẩm hoàn chỉnh. Như vậy, chi phí lắp ráp chỉ chiếm 3,6% tổng chi phí sản xuất (giá xuất bán)

Bảng 2: Mua bán iPhone và sự thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc

Năm	2007	2008	2009
Số lượng iPhone bán ra tại Mỹ (triệu chiếc) *	3	5,3	11,3
Đơn giá xuất khẩu (USD) **	229	174	179
Doanh thu xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ (triệu USD)	687	922,2	2.022,7
Thặng dư thương mại của Trung Quốc với  Mỹ  trong việc mua bán iPhone	N/A	N/A	1.901,2
Doanh thu xuất khẩu iPhone từ Trung Quốc sang Mỹ theo giá trị gia tăng (triệu USD)	19,5	34,35	73,45
Giá trị gia tăng/Tổng doanh thu xuất khẩu	2,8%	3,7%	3,6%
Thặng dư thương mại của Trung Quốc với  Mỹ  trong việc mua bán iPhone theo giá trị gia tăng	N/A	N/A	-48,1

  Nguồn:* Hughes (2010); ** Rassweiler (2009)

Là trung tâm lắp ráp độc quyền iPhone, đầu tiên Trung Quốc nhập khẩu tất cả các linh kiện, sau đó lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh và xuất sang Mỹ. Các linh kiện nhập khẩu từ những nước khác chiếm tỉ trọng lớn trong giá trị xuất khẩu. Nếu doanh thu xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ chỉ được tính dựa trên giá trị gia tăng do công nhân Trung Quốc tạo ra, chi phí lắp ráp, thì doanh thu xuất khẩu iPhone từ Trung Quốc sang Mỹ sẽ nhỏ hơn nhiều, chỉ còn 73,5 triệu USD. Theo đó, mức thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc cũng sẽ giảm đi đáng kể. Như đề cập ở phần trên, Trung Quốc nhập khẩu 121,5 triệu USD linh kiện từ các công ty Mỹ như Broadcom, Numonyx để lắp ráp iPhone. Nếu tiếp cận theo hướng giá trị gia tăng thì Mỹ sẽ không thâm hụt mà sẽ thặng dư thương mại với Trung Quốc 48 triệu USD. Sự khác biệt lớn trong hai phép tính thâm hụt thương mại chứng tỏ các thống kê thương mại truyền thống không phù hợp với giao dịch thương mại nơi mà các mạng lưới sản xuất toàn cầu và việc phân công sản xuất quyết định dòng chảy xuyên quốc gia của các bộ phận, linh kiện, và sản phẩm hoàn chỉnh. Các thống kê này cho thấy một hình ảnh bị bóp méo về sự mất cân bằng thương mại song phương.

VIỆC SẢN XUẤT IPHONE VÀ SỰ TĂNG GIÁ CỦA ĐỒNG NHÂN DÂN TỆ VÀ CÁC ĐỒNG TIỀN CHÂU Á KHÁC.

Theo nhiều nhà quan sát, việc tăng giá đồng nhân dân tệ là cách thức giải quyết sự mất cân bằng thương mại toàn cầu, đặc biệt là sự mất cân bằng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Trong phần này chúng tôi sử dụng việc mua bán iPhone để nghiên cứu ảnh hưởng của việc tăng giá đồng nhân dân tệ lên sự đóng góp của sản phẩm công nghệ cao đối với thâm hụt thương mại. Chúng tôi sẽ giả định rằng đồng nhân dân tệ tăng giá 20% so với USD từ tỉ giá nhân dân tệ/USD là 6,82. Chúng tôi cũng giả định rằng không có sự tăng năng suất tại các nhà máy lắp ráp của Trung Quốc.

Việc tăng giá 20% sẽ đẩy chi phí lắp ráp iPhone lên 7,8 USD trên một đơn vị sản phẩm, trước đây là 6,5 USD, như vậy đã tăng thêm 1,3 USD vào tổng chi phí sản xuất. Điều này tương ứng với việc tăng 0.73% trong tổng chi phí sản xuất. Chắc chắn rằng Apple sẽ không chuyển 1,3 USD này sang người tiêu dùng Mỹ khi mức tăng là không đáng kể và Apple không lợi bao nhiêu khi chuyển sự tăng giá nhỏ này cho những người sử dụng iPhone. Thậm chí nếu đồng nhân dân tệ tăng 50% so với USD cũng không mang lại thay đổi đáng kể trong tổng chi phí sản xuất bởi vì chi phí lắp ráp chỉ chiếm tỉ lệ rất nhỏ trong tổng giá trị của iPhone, chỉ 3.6%. Do đó, việc tăng giá đồng nhân dân tệ sẽ không làm giảm thâm hụt thương mại, trong trường hợp nghiên cứu dựa trên việc mua bán iPhone.

Nhận ra việc tăng giá đồng nhân dân tệ ít ảnh hưởng đến thặng dư thương mại của Trung Quốc, Thorbecke (2010) cho rằng việc tăng giá đồng tiền của các nước Đông Á so với USD sẽ làm giảm sự mất cân bằng giữa Trung Quốc và Mỹ. Sau đây, chúng ta sẽ phân tích việc tăng giá đồng tiền của các nền kinh tế có tham gia vào việc sản xuất iPhone ảnh hưởng như thế nào đến việc mua bán iPhone. Tương tự, chúng tôi giả định rằng tất cả các đồng tiền này – đồng nhân dân tệ, đồng won Hàn Quốc, đồng yên Nhật và đồng đô la Đài Loan - tăng giá 20% so với USD. Không kể những bộ phận được cung cấp bởi Broadcom, Numonyx, và Cirrus Logic với tổng chi phí là 10,75 USD một đơn vị sản phẩm, chúng tôi giả định tất cả những bộ phận còn lại được sản xuất tại các nước châu Á này và không có sự tiến bộ công nghệ hay tăng năng suất tại bất kì nhà máy nào chế tạo những linh kiện này. Dựa trên những giả định này, việc tăng giá sẽ làm tăng chi phí sản xuất trên mỗi đơn vị sản phẩm thêm 33,64 USD, lên 212,6 USD. Việc tăng giá các đồng tiền 20% khiến chi phí sản xuất tăng 19%, mức tăng cao hơn nhiều so với trường hợp chỉ tăng giá đồng nhân dân tệ.

Apple có thể sẽ đương đầu với việc tăng chi phí do sự tăng giá của các đồng tiền bằng việc thực hiện một trong ba chiến lược sau: (1) chuyển phần chi phí tăng này cho người tiêu dùng tức là tăng giá bán iPhone lên 534 USD/sản phẩm, tăng 6,8% trong giá bán lẻ; (2) kì vọng sự tăng năng suất trong mạng lưới sản xuất iPhone để hạn chế sự ảnh hưởng của việc tăng giá các đồng tiền; và (3) bù đắp chi phí tăng thông qua việc điều chỉnh lợi nhuận biên.

Ở chiến lược (1), việc tăng giá các đồng tiền 20% sẽ làm giảm 6,8% số lượng nhập khẩu iPhone vì sự co giãn của cầu với giá nhìn chung nhỏ hơn 1. Nói cách khác, sự ảnh hưởng của việc tăng giá các đồng tiền 20% đến doanh thu xuất khẩu iPhone của Trung Quốc sẽ tương đối nhỏ.

Mặc khác, ở chiến lược (2) hay (3), việc tăng giá các đồng tiền không ảnh hưởng đến lượng cầu của iPhone do đó sự mất cân bằng thương mại song phương sẽ không đổi. Rất có khả năng việc tăng năng suất sẽ dẫn đến số lượng bán ra trên toàn cầu tăng và làm giảm tác động xấu của việc tăng giá. Trong ngắn hạn, hiệu quả kinh tế theo quy mô đóng một vai trò quan trọng trong việc dẫn đến sự tăng năng suất sản xuất iPhone. Việc tăng số lượng nhập khẩu iPhone tiếp tục làm giảm chi phí trên một đơn vị sản phẩm. Khi ra mắt vào năm 2007, giá thành sản xuất iPhone là 265 USD. Chỉ trong vòng một năm, giá thành sản xuất iPhone giảm xuống còn 178 USD mặc dù các tính năng và bộ nhớ của các mẫu mới mạnh hơn so với các mẫu cũ (Hesseldahl 2008).

Như đã đề cập ở trên, số lượng bán ra trên toàn cầu của iPhone đạt 25,7 triệu vào năm 2009, cao gấp sáu lần năm 2007. Theo dự tính số lượng bán ra của iPhone sẽ tiếp tục tăng trên toàn cầu, ước đạt 45 triệu vào năm 2011 (Hughes 2010). Hiệu quả kinh tế theo quy mô có được nhờ số lượng bán ra tăng sẽ làm giảm chi phí sản xuất. Do đó sự tăng năng suất của các chuỗi sản xuất iPhone sẽ bù đắp ít nhất là phần tăng chi phí do việc tăng giá các đồng tiền.

Bảng 3: Lợi nhuận biên của iPhone

Năm	2007	2008	2009
Đơn giá bán *	600 USD	500 USD	500 USD
Chi phí sản xuất trên mỗi đơn vị sản phẩm *	265,83 USD	174,33 USD	178,96 USD
Lợi nhuận biên **	334,17 USD	325,67 USD	321,04 USD
Lợi nhuận biên (%) **	55	65	64

                   Nguồn: * Rassweiler (2009); ** được tính toán bởi tác giả

Apple đã giảm giá bán của iPhone từ 600 USD xuống còn 500 USD vào năm 2009. Mặc dù giảm 100 USD, nhưng lợi nhuận biên gộp của iPhone lại tăng từ 55% lên 64% nhờ vào việc giảm đáng kể chi phí sản xuất (bảng 3). Lợi nhuận biên hơn 50% giúp Apple linh hoạt hơn trong việc bù đắp sự tăng chi phí sản xuất liên quan đến việc tăng giá các đồng tiền. Với nhu cầu iPhone ngày càng tăng trưởng, cả tại Mỹ và trên toàn cầu, tiềm năng chi phí sản xuất tiếp tục tăng sẽ được bù đắp bằng việc tăng năng suất hoặc giảm nhẹ lợi nhuận biên của Apple. Không phải việc tăng giá một đồng tiền duy nhất cũng không phải việc tăng giá các đồng tiền sẽ gây ảnh hưởng đáng kể hay làm giảm thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc liên quan đến việc mua bán iPhone, mà ngược lại càng nhiều iPhone được xuất từ Trung Quốc sang Mỹ thì thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc sẽ càng tăng.

Ảnh hưởng khác của việc tăng giá đồng nhân dân tệ so với USD là làm tăng quyền lực mua của người tiêu dùng Trung Quốc đối với các sản phẩm của Mỹ như iPhone. Khi người tiêu dùng Trung Quốc mua iPhone, xuất khẩu từ Mỹ sang Trung Quốc tăng, do đó thu hẹp thâm hụt thương mại của Mỹ. Từ khi chính thức được ra mắt tại thị trường Trung Quốc từ tháng 10/2009 đến tháng 1/2010, ước tính chỉ có 200.000 iPhone đã được bán. Là một phần của thị trường điện thoại di động và điện thoại thông minh, iPhone không chiếm thị phần thống lĩnh như tại Mỹ và châu Âu bởi vì giá cao. Giá iPhone vào cuối năm 2009 tại Trung Quốc là 1.000 USD, gấp đôi so với giá tại Mỹ. So với GDP bình quân đầu người 10.000 USD tại Bắc Kinh và Thượng Hải, những thành phố phát triển nhất tại Trung Quốc, iPhone vẫn còn khá đắt. Thị trường iPhone tại Trung Quốc sẽ bị hạn chế và có quy mô nhỏ hơn nhiều so với thị trường Mỹ và châu Âu. Theo Chao, Luk và Back (2009) ước tính số lượng iPhone bán ra tại Trung Quốc sẽ tăng tới 2,9 triệu vào cuối năm 2011. So với con số hơn 20 triệu người sử dụng iPhone tại Mỹ thì dường như Trung Quốc còn lâu mới bắt kịp. Do đó, việc mua bán iPhone sẽ tiếp tục làm gia tăng thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc khi iPhone trở thành một điện thoại di động phổ biến tại Mỹ.

IPHONE CÓ THỂ ĐƯỢC LẮP RÁP TẠI MỸ KHÔNG?

Bên cạnh tỉ giá hối đoái, một giải pháp thay thế khác được giả định có thể làm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc do việc mua bán iPhone, là tất cả các iPhone sẽ được lắp ráp tại Mỹ.

Vai trò của Trung Quốc trong chuỗi sản xuất iPhone chủ yếu là lắp ráp tất cả các bộ phận và linh kiện thành sản phẩm hoàn chỉnh và sau đó xuất khẩu ra nước ngoài. Những kĩ năng và thiết bị cần thiết cho việc lắp ráp rất đơn giản và các công nhân tại Mỹ hoàn toàn đủ khả năng lắp ráp iPhone. Nếu tất cả iPhone được lắp ráp tại Mỹ, thâm hụt thương mại 1,9 tỷ USD của Mỹ với Trung Quốc sẽ không tồn tại. Hơn nữa, 11,4 triệu iPhone đã được bán tại những thị trường bên ngoài nước Mỹ trong năm 2009 sẽ cộng thêm vào doanh thu xuất khẩu của Mỹ 5,7 tỷ USD.

Có hai lý do vì sao Apple chọn Trung Quốc là trung tâm lắp ráp iPhone. Lý do thứ nhất là do sự cạnh tranh khốc liệt trong lĩnh vực kinh doanh điện thoại thông minh buộc Apple phải tìm một nơi có chi phí lắp ráp thấp. Trong tình huống này, Apple phải đối mặt với việc hoặc lựa chọn lợi nhuận biên quá thấp thì khó tồn tại được, hoặc thiết lập mức giá cao thì không tìm được người mua. Lý do khác đơn giản là hành vi tối đa hóa lợi nhuận của Apple và yêu cầu từ các cổ đông của Apple.

Như bảng 3 cho thấy, lợi nhuận biên gộp của iPhone là 55% khi sản phẩm được tung ra vào năm 2007, trước khi tăng lên 64% vào năm 2009 nhờ cắt giảm các chi phí sản xuất. Nếu thị trường cạnh tranh gay gắt, mức lợi nhuận biên kì vọng sẽ thấp hơn nhiều và gần tiến tới 0 trong trường hợp thị trường cạnh tranh hoàn hảo. Số lượng bán ra nhiều và lợi nhuận biên cao cho thấy mức độ cạnh tranh khá thấp trong thị trường điện thoại thông minh, và Apple đang duy trì một vị trí độc quyền tương đối. Do đó giả thuyết cho rằng sự cạnh tranh dẫn đến việc iPhone được lắp ráp tại Trung Quốc không thuyết phục. Nó xuất phát từ hành vi tối đa hóa lợi nhuận của Apple hơn là từ sự cạnh tranh buộc Apple phải lắp ráp iPhone tại Trung Quốc. Quá trình toàn cầu hóa chưa từng có tiền lệ và những mạng lưới sản xuất phát triển đã giúp Apple tận dụng những địa điểm rẻ hơn bên ngoài nước Mỹ để tối đa hóa lợi nhuận của iPhone.

Một kịch bản giả định thú vị là Apple lắp ráp tất cả các iPhone tại Mỹ. Giả sử mức lương của công nhân Mỹ cao gấp 10 lần so với tại Trung Quốc và năng suất của hai bên là như nhau trong năm 2009, nếu iPhone được lắp ráp tại Mỹ thì chi phí lắp ráp sẽ tăng lên 68 USD và tổng chi phí sản xuất sẽ được đẩy lên xấp xỉ 240 USD. Bán iPhone được lắp ráp tại Mỹ với giá 500 USD sẽ mang lại lợi nhuận biên 50% cho Apple. Khi số lượng bán ra của iPhone tăng trên toàn cầu thì lợi nhuận biên cũng sẽ tăng. Trong kịch bản giả định này, iPhone, một sản phẩm công nghệ cao được phát minh bởi công ty Mỹ, sẽ đóng góp vào doanh thu xuất khẩu của Mỹ và làm giảm thâm hụt thương mại không chỉ của Mỹ với Trung Quốc mà còn với các nước khác. Quan trọng hơn, Apple tạo ra việc làm cho những công nhân tay nghề thấp tại Mỹ, những người không thể là các kĩ sư phần mềm mà Apple cần. Việc Apple từ bỏ một phần nhỏ lợi nhuận và chia sẻ chúng cho những công nhân tay nghề thấp tại Mỹ sẽ là một cách thức hữu hiệu hơn để làm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ và tạo công ăn việc làm tại Mỹ.

Trong nền kinh tế thị trường, việc một công ty theo đuổi hành vi tối đa hóa lợi nhuận không có gì là sai. Dù gì đi nữa chính phủ không nên hạn chế hành vi này. Tuy nhiên, nhiều công ty đa quốc gia xem trách nhiệm xã hội như một phần giá trị của công ty trong đó có Apple. Thuê công nhân Mỹ để lắp ráp iPhone có lẽ là một lựa chọn chính sách hiệu quả để thực hành trách nhiệm xã hội của công ty.

KẾT LUẬN

Trong bài nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng iPhone như một trường hợp cho thấy dù những sản phẩm công nghệ cao được phát minh bởi các công ty Mỹ sẽ không làm tăng doanh thu xuất khẩu của Mỹ mà ngược lại còn làm trầm trọng hơn thâm hụt thương mại của Mỹ. Quá trình toàn cầu hóa chưa từng có tiền lệ, những mạng lưới sản xuất toàn cầu được tổ chức tốt, và chi phí vận chuyển thấp tất cả đã giúp cho các công ty duy lí như Apple đưa ra những quyết định kinh doanh góp phần trực tiếp vào thâm hụt thương mại của Mỹ.

Những mạng lưới sản xuất toàn cầu và quá trình sản xuất được chuyên môn hóa cao rõ ràng đã làm thay đổi mô hình thương mại: các nước đang phát triển như Trung Quốc lại xuất khẩu hàng công nghệ cao như iPhone trong khi các nước công nghiệp như Mỹ lại nhập khẩu hàng công nghệ cao mà chính họ là người phát minh ra. Những sản phẩm công nghệ cao như iPhone trong bài nghiên cứu này không làm tăng doanh thu xuất khẩu của Mỹ mà chỉ góp phần làm thâm hụt thương mại của Mỹ. Hơn nữa, các thống kê thương mại truyền thống lại càng làm tăng thêm mức thâm hụt thương mại song phương giữa một quốc gia được dùng làm nền xuất khẩu của các công ty đa quốc gia và các quốc gia là điểm đến của sản phẩm. Trong trường hợp mua bán iPhone, Trung Quốc thực sự chỉ đóng góp 3,8% vào thâm hụt thương mại 1,9 tỷ USD của Mỹ, phần còn lại đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, và Đài Bắc.

Nếu các công ty công nghệ cao của Mỹ như Apple chia sẻ một phần lợi nhuận của họ cho những công nhân tay nghề thấp của Mỹ bằng cách giữ các công việc lắp ráp ở lại Mỹ, nó sẽ là một cách thức hữu hiệu hơn để làm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ như những tính toán hiện tại hơn là chỉ tập trung vào chính sách tỉ giá hối đoái của Trung Quốc.